Kolombiya’da binlerce yıl önce yaşamış avcı-toplayıcılara ait antik DNA’nın analiz edilmesiyle, daha önce bilinmeyen bir insan soy hattı ortaya çıkarıldı. Bu gizemli yerli grup, günümüz Bogotá’sı yakınlarında yaklaşık 6.000 yıl önce yaşamış, ancak 4.000 yıl sonra tamamen ortadan kaybolmuş.
28 Mayıs’ta Science Advances dergisinde yayımlanan çalışmaya göre, keşif bölgedeki büyük kültürel değişimlerin anlaşılmasına katkı sağlayabilir.
Bilim insanları, Amerika kıtasına ilk insanların en az 23.000 yıl önce Bering kara köprüsünü kullanarak Asya’dan geçtiğini ve Kuzey Amerika’ya ulaştığını düşünüyor. Güney Amerika’ya ne zaman ulaştıkları hâlâ tartışma konusu olsa da, Şili’deki Monte Verde II adlı arkeolojik alanda 14.550 yıl öncesine ait insan varlığına dair kanıtlar bulunuyor.
Güney Amerika’ya ulaşan ilk yerli topluluklardan bazıları, bugün Bogotá yakınlarında bulunan Altiplano platosuna yerleşmişti. Bölge, Erken ve Orta Holosen dönemlerinde (11.700 – 4.000 yıl önce) birçok kültürel değişim yaşadı. Araştırmacılar, yaklaşık 2.800 yıl önce başlayan Herrera döneminde ortaya çıkan seramik üretimi gibi teknolojik gelişmeleri biliyorlardı, ancak bu yeniliklerin bölgeye nasıl geldiği henüz netlik kazanmamıştı.
Bu göç ve kültürel değişimleri daha iyi anlayabilmek için, araştırmacılar Altiplano’daki beş farklı arkeolojik alandan elde edilen 21 iskeletin kemik ve diş örneklerinden genom dizilimi gerçekleştirdi. 5.500 yıllık bir dönemi kapsayan bu örneklerin yedisi, 6.000 yıl öncesine ait Checua bölgesinden, dokuzu Herrera dönemine (yaklaşık 2.000 yıl önce), üçü 1.200–500 yıl öncesine tarihlenen Muisca dönemine ve ikisi Bogotá’nın kuzeyindeki 530 yıllık Guane halkına aitti.
Bu çalışma, Kolombiya’dan yayımlanan ilk antik insan genomlarını temsil ediyor. Araştırma ortak yazarı ve Tübingen Üniversitesi’nden paleogenetikçi Cosimo Posth, “Bu Kolombiya’dan yayımlanan ilk antik insan genomları” dedi.
Checua’daki bireylerin DNA’sı, Kuzey Amerika’daki yerli topluluklarla ya da günümüz Orta ve Güney Amerika halklarıyla genetik olarak benzerlik göstermiyor. Araştırmacılar, bu grubun Güney Amerika’ya erken gelen ve hızla yayılarak farklılaşan ilk insan topluluklarından biri olduğunu düşünüyor. Senckenberg İnsan Evrimi ve Paleoçevre Merkezi’nden Kim-Louise Krettek, “Sonuçlarımız, Checua bireylerinin Güney Amerika’da hızla yayılan ve farklılaşan en erken topluluktan türediğini gösteriyor” dedi.
Ancak yaklaşık 4.000 yıl sonra bu topluluğun tamamen ortadan kaybolduğu tespit edildi. Daha sonraki dönemlerde bölgede yaşamış topluluklarda bu genetik soyun izine rastlanmadı. Krettek, “Kolombiya yüksek platosundaki bu erken avcı-toplayıcıların soyundan gelen kimseye rastlayamadık — genetik miras aktarılmamış. Bu da Bogotá çevresinde tam anlamıyla bir nüfus değişimi yaşandığını gösteriyor” diye ekledi.
Araştırmacılara göre, 6.000 ila 2.000 yıl önce Orta Amerika’dan Güney Amerika’ya göç eden yeni gruplar, seramik gibi teknolojik gelişmeleri ve Chibcha dilleri gibi kültürel ögeleri beraberinde getirdi. Kolombiya Ulusal Üniversitesi’nden genetikçi Andrea Casas-Vargas, “Bu ikinci göç dalgası, seramikle birlikte günümüzde Kolombiya’da konuşulan Chibcha dil ailesini de getirmiş olabilir” dedi. Chibcha dilleri, Avrupa temasları sırasında Altiplano’da yaygındı ve bu dillere ait genetik izler bölgede ilk kez yaklaşık 2.000 yıl önce ortaya çıktı.
